«Οι Μαθησιακές Δυσκολίες (ΜΔ) είναι ένας γενικευμένος όρος, ο οποίος αναφέρεται σε μια ετερογενή ομάδα προβλημάτων που σχετίζονται με τη λειτουργία της μάθησης και της κατανόησης της ομιλίας, της ανάγνωσης, της γραφής και των μαθηματικών. Αυτά τα προβλήματα είναι εγγενή στο άτομο, θεωρούνται ότι υπάρχουν εξαιτίας της δυσλειτουργίας του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος και είναι δυνατό να εκδηλώνονται σε ολόκληρη τη διάρκεια της ζωής του. Με τις ΜΔ είναι δυνατό να συνυπάρχουν προβλήματα αυτορρύθμισης και συμπεριφοράς, κοινωνικής αντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης, τα οποία όμως από μόνα τους δεν προσδιορίζουν μια ΜΔ. Αν και η ΜΔ μπορεί να παρατηρείται ταυτόχρονα με άλλα προβλήματα (π.χ. λειτουργική αδυναμία αισθήσεων, νοητική καθυστέρηση, σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή με εξωγενείς επιρροές (όπως οι πολιτιστικές διαφορές, ανεπαρκής ή ακατάλληλη εκπαίδευση), εντούτοις δεν είναι αποτέλεσμα αυτών των συνθηκών ή επιρροών» (NJCLD 1998 όπως αναφέρεται στο Θανόπουλος 2005:33)

Περίπου το 20% του μαθητικού πληθυσμού (1 στα 5 παιδιά) παγκοσμίως, εμφανίζει κάποια Μαθησιακή Δυσκολία. Αυτή η κατηγορία εντάσσεται σε μία ευρύτερη ομάδα, αυτής των “δυσκολιών μάθησης”. Σε ιδανικές κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες, η ομάδα αυτή καλύπτει το 25% των μαθητών. Επομένως, καθώς έχουμε 1 στα 4 παιδιά, να εμφανίζουν κάποια δυσκολία μάθησης (αυτό μας κάνει ότι σε μία σχολική τάξη των 20 μαθητών, κατά μέσο όρο 4 από αυτά θα παρουσιάσουν κάποια δυσκολία στη μάθηση).

Στην εικόνα 1 (επάνω) φαίνεται ο μέσος όρος των κατηγοριών ΜΔ που γνωματεύτηκαν στο ΚΕΔΑΣΥ Κω, κατά το διάστημα 2011-2023, όπου περιγράφεται το ποσοστό εμφάνισης της κάθε ΜΔ στο σύνολο των παραπεμφθέντων μαθητών. Ως ΕΜΔ αναφέρονται οι Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (δυσλεξία, δυσαναγνωσία, δυσορθογραφία, δυσγραφία, δυσαριθμησία, διαταραχές λόγου-ομιλίας) και ως Γενικές Μαθησιακές Δυσκολίες όσες έχουν να κάνουν με νοητικά προβλήματα όλων των βαθμών (οριακή νοημοσύνη, ήπια νοητική υστέρηση, μέτρια νοητική υστέρηση, βαριά νοητική υστέρηση, κ.ά.).

Στην εικόνα 2 απεικονίζεται η κατηγοριοποίηση των μαθητών με αναπηρίες ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, βάσει του Ν. 3699/2008. Ως Πρωτογενείς Μ.Δ. αναφέρονται αυτές που είναι εγγενείς στο άτομο και ως Δευτερογενείς αυτές που σχετίζονται με ψυχοκοινωνικές καταστάσεις, όπως δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης της
οικογένειας, διγλωσσία, κλπ. και οι οποίες οδηγούν σε μειωμένες εκπαιδευτικές ευκαιρίες.

Γενικότερα ως αιτίες δυσκολιών μάθησης, θα μπορούσαμε να πούμε ότι χαρακτηρίζονται οι:

α) αιτίες σχετικά με ψυχικά προβλήματα, νευρωτικές καταστάσεις, παιδικές ψυχώσεις, διαταραχές συμπεριφοράς
β) αποκλίσεις στο νοητικό δυναμικό, όπως οριακή νοημοσύνη, ήπια, μέτρια και βαριά καθυστέρηση,  καθώς και θετική απόκλιση της νοημοσύνης (χαρισματικά)
γ) αιτίες που σχετίζονται με ιατρικές καταστάσεις, αισθητηριακές διαταραχές, κινητικές δυσκολίες, χρόνια νοσήματα (επιληψία, διαβήτης, κ.ά.)
δ) αιτίες που σχετίζονται με ψυχοκοινωνικές καταστάσεις, όπως δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης της οικογένειας, διγλωσσία, κλπ. και οι οποίες οδηγούν σε μειωμένες εκπαιδευτικές ευκαιρίες,
ε) τέλος, μια ομάδα δυσκολιών που δεν έχει εμφανείς αιτίες είναι οι ειδικές καθυστερήσεις στην εξέλιξη, όπως η δυσλεξία, η δυσαριθμησία και η διαταραχή ανάπτυξης του λόγου. 

Να υπενθυμίσουμε ότι στην κατηγορία των Πρωτογενών Μαθησιακών Δυσκολιών, συγκαταλέγονται οι οργανικές/αισθητηριακές δυσκολίες, οι νευροαναπτυξιακές (ΔΕΠ-Υ, ΔΑΦ), οι Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (ΕΜΔ), όπως και οι αποκλίσεις στο Νοητικό Δυναμικό (οριακή νοημοσύνη, ήπια-μέτρια-βαριά νοητική υστέρηση (Ν.Υ.) αλλά και θετικής απόκλισης (χαρισματικά παιδιά).

Παρακάτω μπορείτε να βρείτε υλικό πληροφόρησης και καλώς πρακτικών για τις πολυπληθέστερες μαθησιακές ή άλλες δυσκολίες που μπορεί να σας ενδιαφέρουν. Το υλικό αυτό διατίθεται από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας, αλλά και από εργασίες και ερευνητικές δράσεις που συλλέξαμε για τη διευκόλυνση και ενημέρωση προς εκπαιδευτικούς και γονείς.

Καλή πλοήγηση!